สวนผักคนเมือง สร้างพื้นที่สีเขียวในสังคมเมือง
บทนำ
ในยุคปัจจุบันที่ความเจริญทางเทคโนโลยีและการขยายตัวของเมือง ส่งผลให้พื้นที่สีเขียวในสังคมเมืองลดลงอย่างรวดเร็ว สวนผักคนเมืองจึงกลายเป็นทางเลือกที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลาย ด้วยความที่สามารถใช้พื้นที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และยังช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้คนในเมืองได้อีกด้วย
สวนผักคนเมืองไม่เพียงแต่ให้ผลผลิตทางอาหารที่มีคุณภาพและปลอดสารพิษเท่านั้น แต่ยังเป็นพื้นที่พักผ่อนหย่อนใจและกิจกรรมทางสังคมที่ช่วยเชื่อมโยงผู้คนในชุมชนเข้าด้วยกันได้อีกด้วย
ประโยชน์ของสวนผักคนเมือง
สวนผักคนเมืองมีประโยชน์มากมายทั้งต่อตัวบุคคล ชุมชน และสิ่งแวดล้อม ได้แก่
-
เพิ่มคุณภาพอาหาร: ผักที่ปลูกเองปลอดจากสารเคมีและมีคุณค่าทางโภชนาการสูงกว่าผักที่ซื้อจากตลาด
-
ประหยัดค่าใช้จ่าย: การปลูกผักเองช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายในการซื้ออาหารได้อย่างมาก
-
ส่งเสริมสุขภาพกายและใจ: การทำสวนเป็นกิจกรรมที่ช่วยผ่อนคลายความเครียดและช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดได้
-
สร้างชุมชน: สวนผักคนเมืองเป็นพื้นที่ที่ผู้คนสามารถมาพบปะ พูดคุย แลกเปลี่ยนความรู้ และแบ่งปันผลผลิตกันได้
-
ลดมลพิษในอากาศและน้ำ: ต้นไม้ในสวนผักคนเมืองช่วยดูดซับมลพิษในอากาศและน้ำได้
-
เพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ: สวนผักคนเมืองเป็นที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตต่างๆ ทั้งพืช สัตว์ และแมลง
สถานการณ์สวนผักคนเมืองในประเทศไทย
จากข้อมูลของสำนักงานสถิติแห่งชาติ พบว่าในปี 2564 มีครัวเรือนในประเทศไทยที่มีสวนผักหรือแปลงปลูกพืชผักสวนครัวอยู่ถึงร้อยละ 80 ซึ่งเป็นสัดส่วนที่สูง โดยเฉพาะในพื้นที่ชนบท
เทคนิคการทำสวนผักคนเมือง
การทำสวนผักคนเมืองไม่ใช่เรื่องยาก โดยมีเทคนิคต่างๆ ที่สามารถนำมาปรับใช้ได้ ดังนี้
-
เลือกพื้นที่ที่เหมาะสม: พื้นที่สำหรับทำสวนผักคนเมืองควรได้รับแสงแดดอย่างน้อย 6 ชั่วโมงต่อวัน และมีระบบระบายน้ำที่ดี
-
เตรียมดิน: ดินสำหรับปลูกผักควรเป็นดินร่วนโปร่ง มีความอุดมสมบูรณ์ และมีค่า pH ที่เหมาะสม
-
เลือกพันธุ์ผักที่เหมาะสม: ควรเลือกพันธุ์ผักที่เหมาะกับสภาพภูมิอากาศในพื้นที่ และปลูกในช่วงฤดูกาลที่เหมาะสม
-
ปลูกผักอย่างถูกวิธี: ปลูกต้นกล้าให้ลึกเท่ากับระดับดินที่เคยปลูก และเว้นระยะห่างระหว่างต้นให้เหมาะสม
-
รดน้ำและใส่ปุ๋ยอย่างสม่ำเสมอ: รดน้ำผักอย่างสม่ำเสมอโดยเฉพาะในช่วงหน้าร้อน และใส่ปุ๋ยอย่างน้อยเดือนละครั้ง
-
ป้องกันศัตรูพืช: ใช้สารชีวภาพในการป้องกันศัตรูพืช แทนการใช้สารเคมีกำจัดแมลง
-
เก็บเกี่ยวผลผลิต: เมื่อผักเจริญเติบโตเต็มที่ให้เก็บเกี่ยวผลผลิตในช่วงเวลาที่เหมาะสม
ประโยชน์ของการทำสวนผักคนเมืองในระยะยาว
การทำสวนผักคนเมืองในระยะยาวก่อให้เกิดประโยชน์มากมาย ได้แก่
-
ความมั่นคงทางอาหาร: สวนผักคนเมืองเป็นแหล่งอาหารที่ยั่งยืน โดยเฉพาะในช่วงเวลาที่เกิดวิกฤตต่างๆ
-
สร้างความยั่งยืนทางสิ่งแวดล้อม: สวนผักคนเมืองช่วยลดปริมาณขยะอาหารและช่วยลดการใช้พลังงานในการขนส่งอาหาร
-
ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชน: สวนผักคนเมืองเป็นพื้นที่ที่ผู้คนสามารถมาพบปะ พูดคุย แลกเปลี่ยนความรู้ และแบ่งปันผลผลิตกันได้
-
สร้างสุขภาพกายและจิตที่ดี: การทำสวนเป็นกิจกรรมที่ช่วยผ่อนคลายความเครียดและช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคต่างๆ
ตัวอย่างของสวนผักคนเมืองที่ประสบความสำเร็จ
ในประเทศไทย มีสวนผักคนเมืองหลายแห่งที่ประสบความสำเร็จอย่างมาก เช่น
-
สวนผักคนเมืองชุมชนวัดปากน้ำ จังหวัดสมุทรปราการ เป็นสวนผักคนเมืองที่ได้รับการพัฒนาและจัดการโดยชุมชน โดยมีการปลูกผักหลากหลายชนิดในพื้นที่กว่า 1 ไร่ ผลผลิตจากสวนผักคนเมืองนี้ถูกนำไปจำหน่ายในชุมชนและช่วยลดค่าครองชีพให้กับชาวบ้านได้
-
สวนผักคนเมืองมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กรุงเทพฯ เป็นสวนผักคนเมืองที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ของมหาวิทยาลัย โดยมีการใช้เทคนิคการปลูกผักแบบไฮโดรโปนิกส์และแอโรโปนิกส์ ผลผลิตจากสวนผักคนเมืองนี้ถูกนำไปจำหน่ายในมหาวิทยาลัยและใช้เป็นอาหารในโรงอาหาร
-
สวนผักคนเมืองชุมชนตลาดพลู กรุงเทพฯ เป็นสวนผักคนเมืองที่เพิ่งเปิดตัวเมื่อปี 2565 โดยมีการปลูกผักหลากหลายชนิดในพื้นที่กว่า 2 ไร่ ผลผลิตจากสวนผักคนเมืองนี้ถูกนำไปจำหน่ายในตลาดพลูและชุมชนใกล้เคียง
ข้อควรพิจารณาก่อนทำสวนผักคนเมือง
ก่อนที่จะลงมือทำสวนผักคนเมืองควรพิจารณาสิ่งต่อไปนี้
-
พื้นที่ที่เหมาะสม: ตรวจสอบให้แน่ใจว่ามีพื้นที่เพียงพอสำหรับทำสวนผัก และมีแสงแดดอย่างน้อย 6 ชั่วโมงต่อวัน
-
น้ำ: มีแหล่งน้ำที่เพียงพอสำหรับรดน้ำผักในช่วงหน้าร้อน
-
เวลา: การทำสวนผักคนเมืองต้องใช้เวลาในการเตรียมแปลง ปลูกผัก รดน้ำและใส่ปุ๋ย ตลอดจนเก็บเกี่ยวผลผลิต
-
ความรู้และทักษะ: ควรศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับการทำสวนผักคนเมืองก่อนเริ่มลงมือปลูก เพื่อให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพและป้องกันปัญหาต่างๆ ได้
เคล็ดลับสำหรับมือใหม่ในการทำสวนผักคนเมือง
สำหรับมือใหม่ที่กำลังเริ่มทำสวนผักคนเมือง มีเคล็ดลับที่ควรนำมาใช้ดังนี้
-
เริ่มจากเล็กๆ: เริ่มทำสวนผักในขนาดเล็กก่อน แล้วค่อยๆ ขยายพื้นที่เมื่อมีความชำนาญมากขึ้น
-
เลือกพันธุ์ผักที่ปลูกง่าย: เช่น ผักสลัด กะเพรา โหระพา ผักชี มะเขือเทศ และแตงกวา
-
ปลูกผักในฤดูกาลที่เหมาะสม: การปลูกผักในฤดูกาลที่เหมาะสม จะช่วยให้ผักเจริญเติบโตได้ดี
-
ใช้ปุ๋ยอินทรีย์: ปุ๋ยอินทรีย์จะช่วยให้ผักเจริญเติบโตได้อย่างแข็งแรงและมีคุณภาพ
-
ป้องกันศัตรูพืชอย่างสม่ำเสมอ: ควรใช้สารชีวภาพในการป้องกันศัตรูพืช เพื่อให้ได้ผักที่ปลอดจากสารเคมี
เรื่องราวที่สร้างแรงบันดาลใจ
-
เรื่องที่ 1: คุณลุงสมชาย ชาวเกษียณอายุในจังหวัดนนทบุรี ได้เริ่มทำสวนผักคนเมืองบนดาดฟ้าของบ้านมาเป็นเวลา 5 ปีแล้ว โดยคุณลุงปลูกผักหลากหลายชนิด เช่น ผักสลัด กะเพรา โหระพา ผักชี และมะเขือเทศ คุณลุงบอกว่าการทำสวนผักคนเมืองช่วยให้ท่านมีกิจกรรมทำในวัยเกษียณ และยังช่วยลดค่าใช้จ่ายในการซื้ออาหารได้อีกด้วย
-
เรื่องที่ 2: กลุ่มแม่บ้านในชุมชนเคหะชุมชนหนึ่งในกรุงเทพฯ ได้ร่วมกันทำส